«2013 ҫулта Муркаш районӗнчи Катикасси ялӗ ҫывӑхӗнче нумай ачаллӑ ҫемьесем валли 535 ҫӗр лаптӑкӗ уйӑрса панӑ. Анчах унта халӗ те газ, шыв, электричество ҫук», — ҫак хыпара Чӑваш халӑх сайчӗ 2018 ҫулхи пуш уйӑхӗнчех хыпарланӑччӗ. Унтанпа икӗ ҫул ытла иртсен те лару-тӑру ырӑ енне ылмашман. Ҫак темӑна Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенче хускатакан ыйтусемпе епле ӗҫлемелли пирки районсемпе хула администрацийӗсен пуҫлӑхӗсемпе ирттернӗ видеоканашлура хускатнӑ.
«Виҫҫӗмӗш ача ҫуралсан пирӗн ҫемьене Муркаш районӗнчи Катикассинче пӳрт хӑпартма 2014 ҫулта ҫӗр уйӑрса пачӗҫ. Анчах никам та ним те тумасть, мӗншӗн тесен шыв та, газ та, ҫутӑ та ҫук. Шупашкарта пурӑнакан ҫӗршер ҫемьене таса уйра ҫӗр панӑ», — тесе ҫырнӑ халӑх ушкӑнӗнче.
Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков каланӑ тӑрӑх, ҫав ыйтӑва татма 3,5 млрд таран укҫа кирлӗ. Ҫав вӑхӑтрах ҫемьесен 70 проценчӗ пӳрт тӑваймассине палӑртнӑ вӑл.
Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ростислав Тимофеев муниципалитет ялсене комплекслӑ аталантармалли программӑна хутшӑннине пӗлтернӗ.
Чӑваш Енре кӑшӑлвирус республикипех сарӑлнӑ темелле.
Ӗнерхи кун тӗлне ку вирус Улатӑр районӗнче 17 ҫынна лекнӗ;
Элӗк районӗнче — 13;
Патӑрьел районӗнче — 33;
Вӑрнар районӗнче — 12;
Йӗпреҫ районӗнче — 8;
Канаш районӗнче — 37;
Куславкка районӗнче — 1;
Комсомольски районӗнче — 10;
Красноармейски районӗнче — 4;
Хӗрлӗ Чутай районӗнче — 14;
Сӗнтӗрвӑрри районӗнче — 12;
Муркаш районӗнче — 10;
Пӑрачкав районӗнче — 32;
Вӑрмар районӗнче — 30;
Ҫӗрпӳ районӗнче — 19;
Шупашкар районӗнче — 18;
Шӑмӑршӑ районӗнче — 10;
Ҫӗмӗрле районӗнче — 22;
Етӗрне районӗнче — 50;
Елчӗк районӗнче — 10;
Тӑвай районӗнче — 49;
Ҫӗнӗ Шупашкарта — 24;
Шупашкарта — 241.
Ҫапла вара ку списокра курӑнманнисем темиҫе хула ҫеҫ.
Ӗнер ирхине Чӑваш Ен ҫыннисене Бали утравӗ ҫинчен ҫинчен Раҫҫее илсе килнӗ. Самар хулинчи «Курумоч» аэропорта Денпасар хулинчен (вӑл Индонези ҫӗршывӗнче, Бали утравӗ ҫинче вырнаҫнӑ) вӗҫсе килнӗ самолета, тӗрӗссипе, Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнчи туристсем пуҫтарӑннӑ. Ҫав йышра — Чӑваш Енрисем тӑваттӑн. Хамӑр ҫӗршыв ҫыннисене тӑван тӑрӑха тавӑрма йӗркеленӗ ятарлӑ рейсра 242 авиапассажир пулнӑ.
Утрав ҫинчен таврӑннӑ 31 ҫынна, ҫав шура Чӑваш Енри тӑватӑ туриста та, Тутарстанри «Васильевский» санаторире йӗркеленӗ обсерватора вӑхӑтлӑха илсе кайнӑ. Ҫак кунсенче ентешӗмӗрсене унтан илсе килсе Муркаш районӗнче йӗркеленӗ обсерватора карантина вынаҫтарӗҫ. Унта вӗсене тухтӑрсем икӗ эрне тӗрӗслесе тӑрӗҫ.
Ака уйӑхӗн 26-мӗшӗ тӗлне ют ҫӗршывра тӑрса юлнӑ пирӗн республика ҫыннисем тепӗр 207 ҫын, ҫав шутра — 22 ача. Ентешӗмӗрсен тӗп пайӗ — Таиландра, Индире, АПШра. Ака уйӑхӗн 10-мӗшӗ хыҫҫӑн тӑван ҫӗршыва Чӑваш Енри 25 ҫынна килме пулӑшнӑ: Таиландран — 8, Индирен — 7, Индонезирен — 4, Турцирен — 2, АПШран, Латвирен, Кипртан, Испанирен — пӗрер ҫынна.
Муркашри перевозчик тухтӑрсене виҫӗ кун тӳлевсӗр илсе ҫӳреме йышӑннӑ. Ҫапла майпа усламҫӑ ҫак йывӑр тапхӑрта ӗҫлекен специалистсене пулӑшасшӑн.
«Шупашкар – Муркаш» ҫулпа ҫӳрекен 112-мӗш маршрут медицина ӗҫченӗсене ака уйӑхӗн 20-22-мӗшӗсенче тӳлевсӗрех лартса кайӗ. Вӗсен справка ҫеҫ кӑтартмалла.
Палӑртмалла: усламҫӑ Николай Никитин кунашкал акцие пӗрремӗш хут ирттермест. 2006 ҫулта вӑл юбилей ячӗпе мӗнпур пассажира пӗр кун тӳлевсӗр илсе ҫӳренӗ. Ун чухне ҫынсем тӗлӗннӗ. Кайран кун пек акци 2011 тата 2016 ҫулсенче иртнӗ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, Муркашран Шупашкара ӗҫлеме ҫӳрекен тухтӑрсем самаях.
Кӑшӑлвирус чирӗллӗ ҫынсемпе хутшӑнура пулнисем карантина ҫак кунсенче Муркаш районӗнчи «Лесная сказка» (чӑв. Вӑрман юмахӗ) санаторире ирттереҫҫӗ. Республикӑн Сывлӑх сыхлав министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, унта паян — 42 ҫын.
Кӑшӑлвирус сарӑлнӑ вӑхӑтра обсерваторие ҫаврӑннӑ санатори айлӑмлӑ вырӑнта тата вӑрманта вырнаҫнӑ. Ҫывӑхра ялсем ҫук. Ҫавна май унта карас ҫыхӑнӑвӗ начар. Карантина лекнисене ку лару-тӑру тивӗҫтермен. Карас ҫыхӑнӑвӗн компанийӗсенчен пӗри, «МТС», санатори территорийӗнче мобильлӗ станци вырнаҫтарнӑ. Ҫак ӗҫе вӑл икӗ кунта пурнӑҫланӑ. Ӗҫе республикӑн Информполитика министерстви пулӑшнипе пурнӑҫланӑ.
Карантина санаторири обсерваторире ирттерекенсене «МТС» сим-карттӑсем валеҫсе панӑ.
Муркаш районӗнчи Шомик ялӗнче 8 ҫулти ача шыва путнӑ. Пӑтӑрмах хыҫҫӑн тӗпчевҫӗсем тӗрӗслев пуҫарнӑ.
Ҫемьешӗн калама ҫук пысӑк инкек ака уйӑхӗн 4-мӗшӗнче пулса иртнӗ. Сакӑр ҫулти арҫын ача урама уҫӑлма тухсан пӗве ҫинчи пӑр ҫине кӗрсе кайнӑ. Анчах пӑр катӑлса кайнӑ та шыва кайнӑ. Саккӑрти ачапа пӗрле пулнӑ ҫичӗ ҫулти арҫын ача тусне пулӑшма хӑтланнӑ. Анчах хӑй те шыва кӗрсе ӳкнӗ. Апла пулин те вӑл ҫӑлӑнма вӑй ҫитернӗ. Унтан вӑл аслисенчен пулӑшу ыйтма чупнӑ. Анчах ачана ҫӑлма ӗлкӗреймен.
Инкек сӑлтавне, яваплисене тӗпчевҫӗсем тупса палӑртӗҫ.
Тӗпчевҫӗсем аслисене ачасемпе тимлӗ те асӑрхануллӑ пулма чӗнсе калаҫҫӗ. Кӑшӑлвируса пула халӗ шкул ачисем инҫет мелпе вӗренеҫҫӗ. Вӑхӑта вӗсем килте ирттереҫҫӗ.
Иртнӗ эрнере васкавлӑ медпулӑшу бригадисем ача ҫуратма хатӗрленнӗ 50 ытла хӗрарӑма пульницӑна илсе ҫитернӗ.
Пуш уйӑхӗн 30-мӗшӗнче пӗр хӗрарӑм шӑнкӑравласа шыв кайнине, хырӑмӗ ыратнине пӗлтернӗ. Васкавлӑ медпулӑшу бригади 15 минутран Муркаш районӗнчи Тури Панкли ялне ҫитнӗ. Марина Беловӑпа Артем Налимов хӗрарӑма машинӑна хурса пульницӑна кайма тухнӑ. Анчах ҫитеймен – ҫуратма пуҫланӑ.
Водитель машинӑна чарнӑ кӑна – 5 минутран ача сасси янӑраса кайнӑ. Ҫул ҫинче 3 килограмм таякан хӗрача ҫут тӗнчене килнӗ. Фельдшерсем ку таранччен кун пеккине тӗл пулман. Хӗрарӑма ҫураттарни – вӗсен пӗрремӗш опычӗ. Ача ҫуралсан вӗсем часрах Шупашкрати пульницӑна вӗҫтернӗ.
Муркаш районӗнчи Мӑн Сӗнтӗрте пурӑнакан Юрий Туринке кӗҫнерникун, ака уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, ваттисене асӑннӑ. Кун пирки вӑл Фейсбукра пӗлтернӗ.
«Ирӗклӗ Чӑвашсен Авалхи (Шумертан пуҫланнӑ) Чӑн Тӗн кунӗ пулнӑран, Нӗсӗлсен йӑла йӗркипе, Чӳк пӑтти пӗҫерсе, Ҫӳлти Аслӑ ТУРӐна Кӗлӗ тӑвӑп, Киремете парнесем парӑп, Ваттисене асӑнӑп. Йе, Пӗсмӗлле, Турӑ, Ҫырлах, Амин. /Ҫапла пултӑр/», — тесе ҫырнӑ Юрий Туринке.
«Туринке Керем умӗнчи, пурне те тасатакан, Этеме сыхлакан, усала та, чире те (короновирус) пӗтерекен - Ҫулӑмлӑ Кӑвайт...», — ҫырнӑ сӑнӳкерчӗксенчен пӗрне ӑнлантарса маттур чӑваш арӗ. Пӗчӗк видеосем те вырнаҫтарнӑ вӑл.
Юрий Туринке чӑвашсен чӑн тӗнне хӗсӗрлеҫҫӗ тесе шухӑшланине эпир унччен пӗлтернӗччӗ. Ҫӗрпӳре православи чиркӗвӗ ыйтнипе чӑваш юпине ишнине асӑннӑччӗ. Юрий Туринке чӑвашсен йӑли-йӗркине ирттермелли вырӑн тума Шупашкарта ҫӗр уйӑрма ыйтнӑччӗ.
Пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче ЧР Аслӑ сучӗ Олег Ладыков тӗлӗшпе кӑларнӑ приговора ҫемҫетнӗ. Суд палӑртнӑ тӑрӑх, Ладыков-кӗҫӗнни айӑплав срокне пӗтӗмӗшле режимлӑ колонире мар, колони-поселенире ирттерӗ. Срока вара ҫаплипех, 3 ҫул та 9 уйӑх, хӑварнӑ.
Аса илтерер: кӑҫал кӑрлач уйӑхӗнче Муркаш районӗн сучӗ Олег Ладыков ҫул ҫинчи аваришӗн айӑплӑ тесе йышӑннӑ, пӗтӗмӗшле режимлӑ колоние 3 ҫул ҫурӑлӑха ӑсатнӑ. Полицейские ҫапнӑшӑн та айӑплӑ пулнине кура срок ҫумне тепӗр 3 уйӑх хушнӑ. Кунсӑр пуҫне унӑн руль умне 3 ҫул ларма юрамӗ. Олег Ладыковӑн аварире шар курнӑ ҫынна 500 пин тенкӗ тӳлемелле. Тата вакат тытса укҫа тӑкакланӑшӑн ҫав ҫынна 100 пин тенкӗ парса саплаштармалла.
Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев республикӑмӑр ҫыннисен ыйтӑвӗсене «Контактра» халӑх ушкӑнӗнчи хӑйӗн страницинче уҫӑмлатнине пӗлтернӗччӗ. Ку вӑл, аса илтерер, эрнекун пулнӑччӗ. Онлайн-калаҫу пӗр сехете тӑсӑлнӑччӗ.
Тӳре эфирта ыйту паракансем Китай укҫи-тенкипе Чӑвашра савут тӑвас пирки те сӑмах хускатнӑ. Ку проекта хирӗҫ пулнӑран пӗлтӗр Муркаш, Ҫӗрпӳ тата Шупашкар районӗсенче пурӑнакансем хытах шавланӑччӗ. Ҫавӑнпах та ӗнтӗ савута тумалли вырӑна пӗр районтан тепӗр ҫӗре куҫарчӗҫ. Анчах ниҫта та халӑх хапӑл тунине палӑртмарӗ.
Олег Николаев савута тӑвас ыйтӑва татса париччен халӑх шухӑшне шута илме шантарнӑ.
«Пӗр енчен, инвестици хывни аван пек, ҫав вӑхӑтрах инвестици проекчӗсене кирлӗ пек йӗркелемесӗр, халӑхпа анлӑн сӳтсе явмасӑр пурнӑҫлани нумай ыйту, сӑмах-юмах ҫуратать», — тенӗ вӑл.
Олег Николаев проектпа ҫыхӑннӑ мӗнпур ыйтӑва тишкерме шантарнӑ, кайран ҫеҫ вӑл е ку йышӑнӑва тума пулать тенӗ.
Олег Алексеевич кӑларнӑ тӑрӑх, проект республикӑшӑн усӑллӑ пулсан ҫеҫ ӑна пурнӑҫа кӗртме юранине каланӑ. Ҫав вӑхӑтрах халӑх шухӑшне шута илӗҫ.
+6.3 °C